Testuinguruan

Orain dela zortzi urte, Enrique De Rosak, garai hartan doktoregoko ikaslea zenak, Pasaiako badiako mapak biltzen zituelarik, Interneten aurkitu zuen Altzako Tokiko Bilduman bildutako funtsa, eta gurekin harremanetan jarri zen. Hortik aurrera, haren ikerketan lan egiten zuen bitartean, bi urte baino gehiago iraun zuen trukea hasi zen, mapak eginez, bizi-istorioak bilatuz, inkesta irekiak eginez. Inkesta horiek baliagarriak izan zitzaizkion diagnostikoa aztertzeko eta, ondoren, Badiaren hiri-berroneratzearekin lotutako gertakariei irtenbidea emateko. Enrique AHMko liburutegia eta Bilduma Lokaleko funtsak kontsultatzen aritu zen, bereziki XIX. mendearen amaierako eta XX. mendearen hasierako hemeroteka. Azkenik, doktore-tesia defendatu zuen 2022an, izenburu honekin: "Conflicto, Gobernanza y Paisaje en la Bahía de Pasaia (Gipuzkoa). Dinámicas territoriales de evolución y cambio de usos". [Gehiago irakurri]

Eusebia Arruti Peñagaricano ("Señora Eusebia" deitzen zioten garai hartan) Donostian jaio zen 1923ko martxoaren 5ean. Juana tolosarraren eta Antonio arrasatearren alaba zen. Lehendabizikoa Miss Tolosa izendatu zuten 1800. urte amaiera aldera; Antonio, berriz, gizon zintzoa eta langile nekaezina zen. 12 seme-alaba izan zituzten, eta Eusebia 10.a zen. [Gehiago irakurri]

Atsegin handiz gonbidatzen zaituztegu datorren abenduaren 20an, ostirala, 19: 00etan, Tomasenen, Altza 2025 egutegiaren eta Altzako Tokiko Bildumaren web orri berrituaren (www.altza.info) aurkezpenera parte hartzera. Horrekin batera, arratsaldean zehar, 6etatik 8etara, Bilduman berriki sartutako dokumentuekin prestatu dugun erakusketa txiki bat ikusi ahal izango duzue, "Aldaketen garaiak (70eko eta 80ko hamarkadak)" izenburupean. [Gehiago irakurri]

Aurten 50 urte ospatzen dira "Altzako auzoko bizilagunen eta jabeen elkartea" eratu zenetik. 1974ko abuztuaren 20an, 24 bizilagun bildu ziren "Altza gaina, Arriberri, Arrizar, Buenavista, Los Boscos, Molinao, Oleta-Picabea, Roteta eta Santa Barbarako barrutiak" ordezkatuz; eta Gipuzkoako Gobernadore Zibilari elkartea legeztatzeko eskatzea erabaki zuten. [Gehiago irakurri]

Casares pasealekua da Buenavista eta Arrizarko biribilgunea lotzen dituen errepidearen izena. 1936az geroztik deitzen zaio horrela, urte horretan Altzako Udalak urte bat lehenago inauguratutako errepide zati hori Ignacio Casares medikuari eskaintzea erabaki baitzuen, "Avenida del Doctor Ignacio Casares" izenarekin. [Gehiago irakurri]

Atzo, igandea, auzokide talde handi bat elkartu ginen Arriagan, parketik eta inguruko kaleetatik paseo labur baina bizia emateko. Bertan, txoko altzatar honen historia eta partekatutako bizipen pertsonalak izan ziren protagonista. Hori guztia Serafines Arriaga Jaien lehen edizio honetako giro bikainaren erdian eta udazkeneko goiz eder baten argiarekin. [Gehiago irakurri]

Kutxatekan Martin Ricardo argazkilariaren argazki bilduma bikain bat dago (Photo Carte), 1917koa, eta deskribapenean San Martzial eliza berriaren inaugurazioarekin lotzen da. Plazako herri-bazkariaren argazkia eta Martillundik plazara egindako erromeriarena 1988an argitaratu genituen jada, Altza Hautsa Kenduz aldizkariaren lehen alean, betiere ospakizuna elizaren inaugurazioarekin lotuta zegoela pentsatuz, nahiz eta zerbait ez zetorren bat: eliza berriaren inaugurazioa 1915eko ekainaren 30ean izan zen, eta argazki-bilduma 1917an datatua dago. [Gehiago irakurri]

En el Acta de Anexión del antiguo municipio de Alza a San Sebastián, del 17 de Noviembre de 1.939, aprobada por el Consejo de Ministros el 9 de marzo de 1.940, San Sebastián se comprometió a lo siguiente: "...a crear tan pronto como la fusión legalmente se apruebe, un Distrito Municipal que con la denominación de Distrito de Alza-Buenavista, y constituyendo una Tenencia de Alcaldía, al que se conferirán las mismas facultades que de ordinario vienen ejerciendo los tenientes de alcalde en sus distritos respectivos en aquellas ciudades como Madrid y Barcelona que tienen efectuada la división de su término a tales fines. Así bien es propósito sentado que la delegación de facultades del Sr. Alcalde a la Tenencia del Distrito de Alza-Buenavista alcance la máxima amplitud legalmente posible..." (Acta de Anexión). [Gehiago irakurri]

Itsasontziak eraikitzeko industria garrantzitsua izan zen XVI. eta XIX. mende bitartean Pasaiako badiaren inguruko herrietan, Errenterian, Lezon, Pasaian eta, neurri apalago batean, Altzan, batez ere materialen hornikuntzarekin lotutako jardueretan, baina baita itsasontzien eraikuntzan ere, Herrerako ontziralekuaren inguruan eta Buenavistako Berratxokoan atondu ziren ontzioletan. [Gehiago irakurri]

Artxiboetan katalogatutako planoak eta mapak oso lagungarriak dira gertaera historikoak garatzen diren espazioak hobeto ezagutzeko. Krokis soil bat zein maparik landuena eta ederrena oso lagungarriak izan daitezke biltzen duten informazio baliotsuagatik. Egungo garapen teknologikoari esker, dokumentu horiek gordetzen diren artxiboek erraztu egiten dute ikertzaileei eta jakin-minez daudenei funts horietarako sarbidea ematea. [Gehiago irakurri]

Bola-jokoa unibertsala da, eta antzinatik jokatu izan da, askotariko aldaerekin. Gipuzkoan, lehen albisteak Erdi Arokoak dira eta gutxi dira, eta oraintsuago sagardotegiekin lotura estua duen kirol herrikoia izan da. Gaur egun praktika oso murritza izan bada ere, oraindik ere presente dago gure artean, batez ere Herreran, non duela urte pare bat bolatoki berri bat eraiki den Arrobitxulo parkean eta partidak antolatzen jarraitzen den. [Gehiago irakurri]

Bere ibilbide dokumentala duela seiehun urte hasi zen, 1512an, La Floresta izenarekin. Hori izango da baserriaren izena 1688 inguruan Julian Mas izeneko batek baserria erosi eta La Floresta izenarekin batera Julian Masen etxea edo Julimasene deitzen hasi arte, izen horrekin iritsi baita guregana. [Gehiago irakurri]

Errenteriako kontzejuko akten artean, 1529ko irailaren 7an egindako erregimentu arrunteko akta bat dago, Juan Perez de Arriaga altzatarrak, Arriaga etxearen jabeak, aurkeztutako idazki bat jasotzen duena. Molinao aldean errota bat eraiki nahi zuen bere lurretan. Hitzez hitz honela dio: "queria hedificar e faser vn molino en sus tierras que tenia junto al braço de mar que ba del Pasaje a Molinao e avia de tomar el agoa del dicho braço de mar e pasar la presa en la base del braço de mar...". [Gehiago irakurri]

Urte hasieran, Luis Mari Flórezek Ernabido / Arnaobidao, Moneda, Casares, Intxaurrondo-Zar eta Aranzuriene baserrietako argazki interesgarriak ekarri zizkigun Estibausera, San Telmo Museoko artxiboan aurkituak. Orain San Telmon gordetako argazki berri batzuk pasa dizkigu, Oletaren bi, guztiz berriak, eta Buenavistaren beste bat. Argazkien egilea Gregorio González Galarza (Zegama, 1869/Donostia, 1948) da eta Galarza Funtsaren parte dira. [Gehiago irakurri]

Loiolako kultur etxeak joan den apirilean Garberan aurkeztu zuen argazki-erakusketan, ezagutzen ez genuen Ametzagaina mendiaren hegoaldeko hegalaren eta Urumeako erriberen ikuspegi orokorra ikusi ahal izan genuen. 1912a baino lehen hartutako argazkia izan behar du, urte horretan inauguratu baitziren Espartxoko zubia Urumea ibaiaren gainean eta Mesedeetako Amaren erietxea Uban, argazkian agertzen ez direnak. [Gehiago irakurri]

Paris Garberako baserri txiki bat zen, gaur egun izen bereko landetxe bat hartzen duen orubean kokatua. Hurrengo lerroetan baserri altzatar honen mende bateko historia labur baina trinkora hurbilduko gara, dokumentuetan agertu zenetik XX. mendearen hasierara arte. [Gehiago irakurri]

[Gehiago irakurri]

1933an, 1931ko Konstituzioa onartu ondoren, hauteskunde-lege berri bat onartu zen, eta, beste berrikuntza batzuen artean, bozkatzeko adina 23 urtera jaitsi zen, eta, lehen aldiz, emakumeen botoa sartu zen gure historian. 1934an argitaratu zen ofizialki Hauteskunde Erroldaren zerrenda eguneratua. Zerrenda horretan honako datu hauek ematen dira: sekzioko hurrenkera-zenbakia, hauteslearen abizenak eta izena, sexua, adina, helbidea, lanbidea, eta irakurtzen eta idazten dakien. Lerro hauetan, errepublikar garaiko hauteskundeen soziologiari begiratuko diogu , eta garai hartan altzatarrek zuten dedikazio profesionalari erreparatuko diogu. [Gehiago irakurri]

Barberotegi, edo Barbotegi, udal jabetzako etxe txiki bat da, San Martzial elizaren iparraldeko hormaren ondoan dagoena. Izenak berak dioen bezala, XIX. mendearen erdialdean eraiki zuten barbero/zirujau/medikuaren etxebizitza izateko; 1861ekoa da etxearen lehen aipamen dokumentatua. Horren harira, Altzan kontzejuak kontratatutako zirujau baten jarduera profesionalari buruz dugun berririk zaharrena bilatzeko, berrogei bat urte jo behar dugu atzera, orain dela berrehun urte pasatxo. [Gehiago irakurri]

San Telmo museoaren argazki funtsean arakatuz harribitxi interesgarri batzuekin topatu gara. Argazkien egileak ezezagunak dira eta denak baserrien argazkiak dira: Ernabido, Moneda, Casares, Arantzuriene eta Intxaurrondo-aundi, lehenengo biak 1935. urtean eginak eta beste hirurenak 1953an. [Gehiago irakurri]

«Hertzainak» se formó allá por el 84, arrimados al boom radicaloide que tanto Gasteiz como aledaños, comenzaron a exportar. Tras un primer «Hertzainak», tomaron un rumbo determinante rockanrolero, dejando el ska-reggae de sus primeras composiciones. Graban «Hau dena aldatu nahi nuke». Incorporándose ya en el circuito nacional de vanguardia, incluso cubren algo de la Europa «squater». Este 1988 han editado su tercer largo, «Salda ba dago», que indudablemente supera anteriores producciones, contando con la colaboración de Ruper Ordorika. [Gehiago irakurri]

Herrerako Arrobitxulo parkea dagoen tokian harrobi bat egon zen bere garaian, ikusgarri dauden harriek eta izenak berak gogoratzen duten bezala. Harrobiaren jatorria ezagutzeko, XIX. mendeko erdialdera jo behar dugu. Ordura arte, txoko horretan Garro baserri ondotik Txingurrira jaisten zen erreka bat zegoen, eta, Norteko trenbidea eraikitzeko proiektua egin zutenean, erreka horren ibarra aukeratu zuten, hain justu, Mirakruz eta Garroren arteko gaina alde batetik bestera gurutzatzeko. Trenbidea eraikitzeko desjabetzak eta obrak 1859 eta 1869 urte bitartean egin zituzten. [Gehiago irakurri]

Aurtengo Euskaraldia dela-eta "Altza euskaraz" erakusketa egongo da ikusgai Tomasene liburutegiko sarrera nagusian. "Hitzez ekiteko garaia" leloarekin bat eginik, erakusketak aurreko hamarkadetan Altzan euskararen erabilera bultzatzeko egindako ekimen batzuen irudiak berreskuratu nahi izan ditu. Collage baten moduan antolatuta, argazkiak, kartelak eta prentsako kronikak dira erakusten diren dokumentuak, Bizarrain Euskara Elkarteko, Casares-Tomasene kultur etxeko eta Altzako Tokiko Bildumako artxiboetatik hartuak. Erakusketa azaroaren 14tik abenduaren 31 arte egongo da ikusgai. [Gehiago irakurri]

Ubako Erreformatorioaren mendeurrenaren harira, Ion Urrestarazuk Bartzelonan argitaratutako La Hormiga de Oro aldizkari katoliko eta karlistan 1922ko urriaren 14ko alean aurkitu duen erreformatorioaren argazkia pasa digu. Eraikinak duen itxura berritua data horien aurreko beste argazki honetan agertzen denarekin aldera dezakegu, Erreformatorioaren aurrekarietara hurbiltzen gaituena. [Gehiago irakurri]

Mendiola baserria izen bereko mendiaren goialdean dago, toki pribilegiatuan; garai batean oso ezaguna zen merendero eta sagardotegi gisa. Bere jatorria 1814an dago, Juan Bauptista de Zozaya merkatari donostiarrak Donostiako Udalari Ulia mendian, Pareta Berrico Zavala izeneko parajean, landugabeko 45 golde-lur erosi zizkionean. Leku horretan, Zozayak Guruceta izeneko baserri berria eraikiko du bere kontura. Ondoren, baserri berriaren jabetzak handituko ditu, Altzako bizilagun batzuei beste 5 golde-lur gehiago erosiz. [Gehiago irakurri]

Erakusketaren komisarioak Lola Horcajo Calixto eta Juan José Fernández Beobide izan dira, Donostiako denda eta landetxe historikoei eskainitako argitalpenengatik ezagunak diren egileak. José Brunetek egindako mila argazkien artean ehun bat argazki aukeratzeaz arduratu dira, baita argazki horiek dokumentatzeaz eta testuinguruan jartzeaz ere. [Gehiago irakurri]

Ekainaren 6tik 25ra bitartean "Sarroeta-Martutene" erakusketa izango da ikusgai Garberan, Altzako Tokiko Bilduman ikus daitezkeen 245 argazkietatik aukeratutako 26 argazkiz osatutako erakusketa. Erakusketan auzoko bizimoduaren eta giroaren irudiak ikus daitezke, batez ere 40, 50 eta 60ko hamarkadetakoak. Argazkien bilketa auzoko bizilagunen ekarpenari esker egin ahal izan da (Txema Loinaz, Maite Albero, María Dolores Armendariz, Josetxo Yaben, Agirretxe familia, Irizar familia, Maite Fernández, eta Isabel Arrieta, besteak beste). Argazkien artean, Francisco Armendariz Otaloraren argazki apartak eta Kutxatekako funtsako batzuk aurkituko ditugu, hala nola azaleko argazkia, Vicente Martín argazkilariak ateratakoa (Fotocar estudioa). Aurreko lau edizioetan bezala, David Vicente argazkilaria arduratu da mihise gainean inprimatzeaz, 90x60 tamainan, eta erakusketa amaitzean argazkiak kultur etxeetan eta auzoko ostalaritza eta merkataritzako hainbat lokaletan zintzilikatuko dira. [Gehiago irakurri]

Linearen ustiapena Compañía de los Caminos de Hierro del Norte de España enpresak egin zuen. Trenbidea eraikitzeko 35 partzela desjabetu ziren 1859. eta 1862. urteen artean, eta beste sei 1863tik 1869ra bitartean aurrekoen eremua zabaltzeko. Patxi Lazcano Sorzabal aspalditik dabil Gipuzkoako Protokoloen Artxibo Historikoan Altzako baserriei buruz jasotako dokumentuak bilatzen eta transkribatzen, eta horien artean daude trenbidea eraikitzeko egin ziren desjabetzeen eskriturak. Altzako Tokiko Bilduman kontsulta daitezke transkripzioak zein dokumentuak. [Gehiago irakurri]

Cuarta Via etxeen lehen aipamena Pasaiako Portuko Sustapen Sozietatea desegiteko eskrituran dago, 1885eko urriaren 6an. Eskritura horretan, gainera, Sustapen Sozietatearen izenean erregistratutako jabetzak Pasaiako Portuko Sozietate Nagusiari eskualdatzen zaizkio, besteak beste: [Gehiago irakurri]

Gaurko egunean orain dela 200 urte, urriaren 29an, Errege Agindu batek agindu zuen Altzako Herriak Donostiatik berezitutako Udal independente bat izenda zedila. Data horretara arte, Altzak autonomia politiko eta ekonomikoa izan zuen Donostiako jurisdikzioaren barruan, baina autonomia horrek ez zuen alde batera uzten gatazkak, eta, denborarekin, areagotu egin ziren, harik eta 1821 eta 1823 arteko udal-independentzia labur baina bizi hori ekarri arte. [Gehiago irakurri]

Uztailaren 13tik abuztuaren 2ra bitartean, "Bidebieta" argazki erakusketa izango da ikusgai Garberan. 28 irudiz osatutako erakusketa da, eta denboran atzera begiratzeko aukera ematen du, 20ko hamarkatik 80ko hamarkadara auzoan izandako aldaketak ikusteko. [Gehiago irakurri]

Joan den hilean, Plus 55ekin Chillida Leku museoa bisitatu genuen, Hernaniko Zabalaga oinetxe zaharraren lurretan. Patxi Lazcano Sorzabal altzatar baserriei buruz egiten ari den dokumentazio-lanari esker, Altzatik datu berriak emateko moduan gaude, hernaniar orube horrek XVII. mendearen amaieratik XX. mendearen hasierara izan duen ibilbideari buruz, Altzako Larrerdi loturaren parte izanik. [Gehiago irakurri]

[Gehiago irakurri]

San Martzial elizaren hegoaldeko atariko petrilean harri landuzko bi pieza daude, albotik igarotzean atentzioa ematen dutenak. Horien ondoan, plaka txiki batek zer diren azaltzen du: "BONETEAK. Garai bateko apaizen kapelak (Altzako apaizetxe izan zen "Aizpurutxo"tik ekarriak dira / BONETES. Antiguas gorras eclesiásticas (Donación de la casa "Aizpurutxo" de Altza, antigua residencia presbiterial)". Hurrengo lerroetan, plakan adierazitakoa osatzen saiatuko gara, Tokiko Bilduman ditugun datu batzuekin. [Gehiago irakurri]

Gizonaren bizitzan ba-dira egun berezi-bereziak, egundo aztuko ez dituenak. Gu geienontzat aspaldi joanak izan-arren, atzo gertatuak bezela gogoratzen zaizkigu lenengo Jaunartzea, ezkontzakoa, maite-maite genituenen eriotzak, eta abar. Gutako bakoitzak mordoskatxo ditugu orlakoak, eta gure baitan beren izena jarria degu: oiek gure bizitzako "egun aundiak" dira. [Gehiago irakurri]

"Asimismo ha tenido y tiene este lugar mujeres varoniles que sin temer las tormentas del mar, han acudido con chalupas a atoar, y meter en el puerto galeones de las armadas reales y otras naos que vienen de Terranova y de otras partes, remando con gran esfuerzo como si fuesen varones, en falta de los marineros que andan por la mar en sus viajes, que las han librado de manifiestos peligros y reconocido sus dueños, alabándolas por ello, que es cosa rara aun en la misma costa de Guipúzcoa. Del valor de semejantes mujeres habló en particular Estrabon (feminis aeque rebur ad bellum ac viris), en cuanto toca a las armas, porque también son inclinadas a ellas, y por muchos rumores que ha habido de guerras no se ha oído jamás que hayan desamparado su patria, sino procurado defenderse. De una llamada Domengina de Igueldo, se dice por cosa notable que el año de 1522 estando apoderados los franceses de la villa de Fuenterrabia, de donde salían algunos a hacer correrías por los lugares comarcanos, llegó un caballero de ellos con su caballo bien armado y acompañado de muchos soldados de a pie, al paraje que llaman Molinao a la orilla del brazo de mar, haciendo el mal que podía, y la Domengina se acercó a él con su chalupa con un tiro de artillería que llaman verso [media culebrina, de 4 a 5 cm de calibre]. Asestó para él y le disparó de tal manera que le derribó y mató. Y sus soldados le ataron con el mismo caballo y le llevaron a enterrar. Y con esto cesaron las correrías por aquellas partes." [Gehiago irakurri]

Altzagainako mendebaldeko mendi-hegian, XIX. mendearen hasierara arte, kontzeju lursail zabal bat zegoen, Donostiako Udalaren jabetzakoa, Larreandiak izenekoa. 1808tik aurrera, Frantziako okupazio militarrak eragindako gastu handien ondorioz, Udalak lursail horiek salgai jarri eta pribatizatu egin behar izan zituen. [Gehiago irakurri]

Roman Irigoien Mitxelena (1904-1978) Altzako sendagilea izan zen 1935 eta 1971 urte bitartean eta altzatarren artean oso estimatua, bere lanagatik eta pertsona bezala. Jatorriz oiartzuarra, Leandro Aizpurua udal mediku hilberriaren lanpostua eskuratu ondoren Altzan errotu eta bertan Benedi Aranberrirekin familia sortu zuen. Haien seme Imanolen bitartez Estibausen jaso genituen Romanen gazte garaiko futbolari ibilbidearen notiziak, baita Gerra Zibilaren garaian Ondarretan bizi behar izan zuen espetxealdiarena ere. Oraingo honetan Roman Irigoienek bere lanbideaz aparte landu zuen beste alderdi batera hurbiltzeko aukera izango dugu, olerkariarena. [Gehiago irakurri]

Garberan ikusgai dagoen "Intxaurrondo: ibilbide bat iraganetik/Un recorrido por el pasado" erakusketa beste bi astez luzatu da, abenduaren 8 arte. Erakusketak jendearen interesa piztu du eta, horregatik, duela hiru urte IZBEk "Intxaurrondo atzo eta gaur" izenburupean Intxaurrondo kultur etxean muntatu zuen beste argazki-erakusketa gogoratzeko eta berreskuratzeko aukera eman digu, orain hemen modu birtualean ikus dezakeguna, Altzako Tokiko Bildumaren bitartez. [Gehiago irakurri]

[Gehiago irakurri]

1847an jaio zen, gaur egun Herrerako plaza den tokian, Altzako lehen fabrika modernoa, emakume batek, Josefa Tito Recaldek, altxatutako xaboi-fabrika. Donostiar hori 1802ko apirilaren 9an jaio zen, eta 56 urte bete baino lehentxeago hil zen -1858ko martxoaren 18an-, zeukan enpresaburu sena erakutsiz, Francisco Rodríguez Cárdenas senarra 1842an hil ondoren. Une horretan, Josefa Titok, Rodriguezen alargunak eta 10 eta 19 urte bitarteko hiru neska eta bi mutilen amak, ordura arte senarrak zuzendutako merkataritza-negozioen kontrol osoa hartuko du, eta izaera produktibo eta industrialagoa emango die. Horrela, lehen gerra karlista (1833-1840) amaitu ondoren Gipuzkoako lehen industrializazio modernoa bultzatu zuen korrontearekin bat egingo du. [Gehiago irakurri]

Lagun batzuek ezagutzen ez genuen Polentinoseko kondearen bildumako argazki hau pasa digute. Argazkia Garro zubitik egina dago eta trena Intxaurrondo zeharkatzen erakusten digu, Irunerako norabidean. Trenaren bidearekiko paralelo, tranbiarena dago. Ezkerrean, Mons likore fabrika ikusten da, eta eskuinaldean, landetxe dotoreen artean, Algarbe baserria. Polenteninoseko kondearen beste argazkiak bezala, hau ere estereoskopikoa da, hau da, hiru dimentsiotan ikusteko egina da. Efektu hori lortzeko, argazki makinak begi bakoitzerako argazki bat egiten du, bi argazkiak pittin bat ezberdinak direlarik. [Gehiago irakurri]

Dokumentu historikoak transkribatzeak kaligrafia bakoitzaren berezitasunen atzean ezkutatuta diruditen datuen irakurketa eta prozesamendua errazten du. Ezinbesteko lana da azterketari eta ezagutzari ateak irekitzeko. Altzako baserrien azterketa historikoaren kasu zehatzari dagokionez, Patxi Lazcano Sorzabal dokumentuak bilatzen eta transkribatzen egiten ari den lanarekin kontatzen dugu gure artean. Orain arte laurogei dokumentu baino gehiago transkribatu ditu, eta dagoeneko eskuragarri daude Altzako Tokiko Bilduman, originalekin batera. [Gehiago irakurri]

Egun hauetan Tokiko Bilduman Altzarekin lotutako eta prentsa idatzian argitaratuak izan diren 1936 eta 1940 urte bitarteko 1.500 erreferentzia baino gehiago katalogatzeko lana bukatu dugu. Udal kronikak, kirolekoak, iragarki ofizialak, propaganda, publizitatea, eskelak... Altxamendu frankistaren aurreko hilabeteetatik gerra amaitu eta Altza Donostiara anexionatu arteko denbora-tarteko gai askotako sorta handi bat. [Gehiago irakurri]

Pandemia eta konfinamendua gorabehera, bizitzaren alde ona distiratzen jarraitzen du, bai alderdi transzendentaletan eta baita xumeenetan ere. Haurtzaroko ibilbideetako gure lagunak gogoratzean zabaltzen dugun irribarrea bezala. Egun hauetan, adibidez, Jesús Cajaravillek Herrerako Sportingek Tokiko Bilduman dituen fitxetan zenbait datu zuzentzeko eta gehitzeko idatzi digu, eta, bide batez, bere klaseko argazki bat bidali digu, Herrerako San Luis-la Salle Ikastetxekoa, gaztetxoa zenekoa. [Gehiago irakurri]

Jose Migel Barandiaranen artxibo pertsonalak herrika ordenatutako ohar etnografikoz osaturiko fitxa bilduma du, eta horien artean Altzari dagozkion 32. fitxa daude. Fitxetan herri bakoitzeko informatzaile bakoitzak Barandiaranek planteatutako galdetegiari emandako erantzunak jasotzen dira. Galdetegia Anuario de Eusko-Floklore aldizkariaren 14. zenbakian (1934), 164-167 orrialdetan, argitaratu zuen "Cuestionario para una investigación etnográfica de la vida popular" izenburupean, eta Altzako informatzaileak, Angel de Echarri apaizak bakarrik 6. atalari erantzun zion, "Instrucción y educación.-  Religión " atalari. [Gehiago irakurri]

XV. mendean dokumentaturik dagoen Mirasun abizenaren lehen aipamenetik (Joaneta de Mirasun, 1423), mendeetan zehar Mirasun etxearen jabetza familia ezberdinen eskuetatik pasa da. XVI. mendearen amaierara arte jabearen abizena eta etxe izena elkarrekin ibiliko dira, baina iritsiko da une bat non, ziurrenik zorrak direla medio, Mirasundarrek baserria saldu eta abizena-etxea lotura hautsiko den. Horrela, zenbait jaberen segida ikus dezakegu, dokumentazioaren bidez jarrai dezakeguna: 1597, Tomas de Guruzeaga eta Maria Lopez de Guruzeaga; 1630, Pedro de Mirasun; 1714, Jose de Aldabe; 1748, Salvador de Aldabe; azken honek, ezagutzen ez dugun datan, Mirasun salduko dio Jose de Azkarateri. Honen biloba, Josefa Teresa de Azkarate hil zenean, bere alargunak, -Miguel Juan de Barcaiztegui, Donostiako alkatea-, bere emaztearen jabetza zen Mirasun Juan Bautista de Alkizari salduko dio 1806ko abenduaren 30ean. [Gehiago irakurri]

Iaz Garberako argazki erakusketak izan zuen harrera ona ikusita, aurtengorako beste bat prestatu dugu, Altzathlon izenburuarekin. Erakusketak Altzan kirol zaletasunak historian zehar egindako ibilbidea 27 irudiren bitartez erakutsi nahi du, eta Garberan izango da ikusgai, azaroaren 18tik abenduaren 4ra arte. [Gehiago irakurri]

Lehen kanpainetan, kartelak eta pankartak espazio publiko guztietan zeuden, mitinek jende asko erakartzen zuten, eta hautagaiak zeuden kaleetan eta herritarrekin harremanetan. Gaur egun, kanpainak birtualak dira, kaletik urrun, ia kartelik gabe, mitinik gabe eta hautagaiekin beren diskurtsoak telebistaren eta sare sozialen bidez zuzentzen. [Gehiago irakurri]

Gerra Zibilaren garaian (1936-39) argitaratutako prentsa idatsia husteko lana, Ion Urrestarazu egiten ari dena, aukera ematen ari da askotariko gaiei buruzko informazioa biltzeko, horietako batzuk deigarriak, hala nola Vida Vasca aldizkarian txertatutako iragarkiak, enpresa altzatarrei buruzkoak. [Gehiago irakurri]

Felisa Martín Bravo (Donostia, 1898 - Madril, 1979) emakume aitzindaria izan zen Fisika eta Meteorologia arloetan: Espainian Fisikan doktoratu zen lehen emakumea izan zen (1926) eta baita Espainiako Meteorologia Zerbitzuan sartzea lortu zuen lehen emakumea (1933). Lehena ere izan zen Espainiako Meteorologia Elkarteko lehendakaria izaten (1973-74). Horrez gain, 1937 eta 1940 bitartean, Igeldoko zentro meteorologikoko lehen emakume zuzendaria izan zen, zerbitzugintzaren militarizazioa zela eta utzi behar izan zuena. Bere merezimenduak aintzat hartuta, 2017. urtean Udalak erabaki zuen Txomin berrian kale bat hari eskaintzea. [Gehiago irakurri]

1963 urtean, "Sociedad Protectora de Animales y Plantas de Gipuzkoa" elkarteak Villa Lolita erosi zien Franco anaiei aterpetxe gisa egokitzeko eta, etxe horretan etxeko animaliak, txakurrak eta katuak batez ere biltzeko. Hurrengo urtean, horrela hasi zen funtzionatzen. 1969 urtean, 126 txakur eta 30 katu bildu zituzten, Auñamendi Entziklopedian jasota dagoen arabera. [Gehiago irakurri]

Nieves Irisarrik sukaldeko goxotasunean hartu gintuen, bere ahizpa Angelita eta Lurdes alabarekin batera, Luis Irisarri, 36ean fusilatu zuten aitaz hitz egiteko. Neskatxoak bi urte eta bi hilabete zituen hura gertatu zenean, eta, orain, laurogeita bi urte geroago, bere seme-alabekin batera, Gema, Manoli, Xabier eta Lurdes, haren oroitzapena eta gorpuzkinak berreskuratu nahian jarraitzen du. [Gehiago irakurri]

Haren berri Florentino Mariñelarenaren bitartez jaso dugu, Errenteriako La Ilusión elkarteko kidea. La Ilusión elkartea naziek deportatutako gipuzkoarrak gogoratzeko plaka proiektuarekin aritu da lanean azken urte hauetan. Jatorriz proiektu hori kontzentrazio eremuetan hildako alemaniarrak omentzeko sortua bada ere, denborarekin Europan zehar zabaldu da, naziek deportatutakoen sorterrietara. Omenaldietan, biktima bakoitzaren  jaiotetxearen parean, "stolpersteine" bat, galtzada-harri moduko bat jartzen da lurrean. "Stolpersteine" hitza, alemanez, "estropezu egiteko harria" esan nahi du, eta, bertatik pasatzen den oinezko oharkabearen atentzioa deitzeko eta biktimarekiko oroimena bistarazteko asmoa du. Gure artean, gutxienez 60 gipuzkoar pasa ziren muturreko esperientzia horretatik eta, honez gero, Gipuzkoako hainbat herritan burutu dituzte haiek gogoratzeko ekitaldiak, hala nola Hernanin eta Andoainen. (1) Donostiako kasuan, berriz, ez dute Udalaren babesa eta baimena lortu omenaldi horiek egiteko eta, hortaz, nazien aurka aritutakoak aitortza gabe geratu dira; horien artean Santiago Anabitarte altzatarra. [Gehiago irakurri]

Felix Iranzo bere argazkien bidez ezagutu genuen, 80ko hamarkadaren amaieran, gure elkartea lehen urratsak ematen hasi zenean. Alabaina ordurako bere izena jada ezaguna zen erretiratu eta pentsionisten elkarte-mugimenduaren hasieran, Altzan, Gipuzkoan eta Euskal Herrian. [Gehiago irakurri]

Altzako Tokiko Bilduma Casares Kultur Etxetik eskaintzen den dokumentazio zerbitzu bat da, Altzaren ondare dokumentala biltzeko, mantentzeko eta ezagutzera emateko sortua. Bildumaren aurreneko lanak  1986an hasi ziren eta 1992ean lehen katalogoa egin zen. Sei urte beranduago, 1998an, Kultura Udal Patronatuaren, orain Donostia Kultura, eta Altzako Historia Mintegiaren arteko lehen lankidetza-hitzarmena sinatu zen, ondoren berritzen joan dena. [Gehiago irakurri]

Orain dela hilabete batzuk, Mª Angeles Aranburu eta Alberto San Sebastián gurekin harremanetan jarri ziren Super-8 sistemarekin grabaturiko pelikula bat Altzako Tokiko Bildumaren ardurapean uzteko. Pelikulak hiru minutuko iraupena dauka eta San Luis eliza eraisteko lanak erakusten ditu, eta, azken zatian, atzealdean eliza dutela, neska-mutil talde baten sekuentzia ere ikus daiteke. Irudietan, beraien hiru alaba, Maria Angeles, Koro eta Ana, Arantza Etxeberria eta Ana de Castro neskeekin, eta Javier Larrarte mutikoarekin agertzen dira. [Gehiago irakurri]

El arrendamiento ha sido durante siglos la fórmula más común y rentable utilizada por los propietarios para la explotación de los caseríos y sus tierras. En Altza, si en 1818 había 147 casas y caseríos, no llegaban a veinte los que eran habitados y explotados directamente por sus propietarios. Esa desproporción tan grande entre el número de propietarios y de inquilinos venía creciendo progresivamente desde décadas anteriores como consecuencia de la crisis del comercio y de la industria ferrona. La tierra volvía a ser refugio de los inversores que en ella la forma de aumentar su rentabilidad a costa de empeorar las condiciones de vida de los baserritarras. La gran demanda de una población creciente, necesitada de vivienda y trabajo, y que vivía en los límites de la miseria, obligaba a los inquilinos a aceptar contratos de arrendamiento en unas condiciones muy desfavorables para ellos. [Gehiago irakurri]

Herrerako ibarbiatarren artean murgildurik, etxeko txikienarekin topo egin genuen, Marzial Ibarbia Anabitarte, Aita Akilino karmeldarrarekin (1908-?), eta hark idatzitako euskarazko hainbat idatziekin. Haren lehen datuak Aita Onaindiak eskaini zizkigun Euskal Literatura V liburuan, Estibausen "Ibarbia" artikuluan jaso genituena, eta datozen lerroetan informazio hori zabaltzera eta euskal literaturari egindako ekarpena, oso txikia bada ere, ezagutzera gatoz. [Gehiago irakurri]

Ibarbiatarren presentzia Herreran Manuel Ibarbia Elorriagarekin hasiko da. Zumaiako Oikia auzoan 1863ko otsailaren 21ean jaioa (1), kontratista izan zen eta 1890. urtean Donostia-Errenteria tranbiaren eraikuntza lanetan parte hartu zuen Molinao-Antxo tartean, zaldiek tiratutako tranbien garai hartan. (2) Trenbidearen eraikuntzan kontratista gisa lan egin ondoren, mantentze eta hobetze lanetan ere jardun zuen eta, azkenean, 1906ko uztailaren 30ean, Donostiako Tranbia Konpainiaren langile zerrendan sartu zen, bide  eta obretako langileburu gisa. Konpainiako langilea bihurturik, enpresak Herrerako harrobian zeukan etxebizitza batera aldatu zen familia osoarekin. (3) [Gehiago irakurri]

Orain dela hiru bat hilabete Herrerako Aurrezki Kutxa Probintzialaren sukurtsalean 1984ko martxoaren 29an gertatutako lapurretaren irudiak Estibausen argitaratuz geroztik gertakari haien zuzeneko berriak dauzkaten bi lekukoekin hitz egiteko aukera izan dugu. Haien izenak Manolo Etxabe eta Felix García dira eta, gertakizunen haien oroitzapenak eta bizipenak gurekin partekatzeaz gain, hemerotekako dokumentu asko jarri dituzte gure esku, hemendik aurrera Altzako Tokiko Bilduman kontsultagarri dagoena. [Gehiago irakurri]

La Asunción komentua 1882. urtean sortu zen. Urte hartan, Kongregazioaren fundatzailea zen Anne-Eugénie Milleret de Brou-k Mirakruz etxearen lur eremua aukeratu zuen komentu berria eraikitzeko. Frantzian III. Errepublika politika antiklerikala ezartzen ari zen eta, baldintza horietan, Mirakruz mugatik gertu egotea oso egokia zen bere herrialdetik alde egin behar zuten lekaimeak hartzeko. (1) [Gehiago irakurri]

"Pasajes y la industria guipuzcoana" Rafael Guerra Clementek bere kasa editatutako liburua da, 1936 urte aldera.  Liburuaren helburua Pasaiako portuaren sustapena zen, eta hori Gipuzkoako industriaren bultzadarekin lotu nahi zuen. Portuaren historia eta deskribapena egiteaz gain, Gipuzkoako enpresa nagusien bana-banako historia eta azalpen zehatzak eskaintzen ditu. Orrialde guztiak gehien bat argazkiekin ilustratuak daude eta baita iragarki askorekin ere, batez ere liburuaren bigarren erdialdean. Horietatik guztietatik Altzarekin zerikusirik dauzkatenak hartu ditugu. Tartean argazkiren bat badago eta orain arte Bilduman ez genituen ikuspegiak eskaintzen dizkigu. [Gehiago irakurri]

80. hamarkadan, heroinaren trafikoak eta kontsumoak kalte izugarriak eragin zituzten gazte eta familia askoren baitan, eta, halaber, auzoetako elkarbizitzan. Kasu askotan, lapurretak ziren droga kontsumitzeko behar zen dirua eskuratzeko modu nagusia. Soilik banku lapurretan, adibidez, Espainian 1984. urtean eman zen inoizko kopururik altuena, 6.234 lapurreta, batez beste 17 egunean; 2016. urtean, konparatzearren, 118 izan ziren. Urte hartako martxoaren 29an, lapurreta horietako bat Herrerako Aurrezki Kutxa Probintzialaren sukurtsalean gertatu zen, tragikoki  bukatu zuena gainera. Biharamunean, El País egunkariak José Luis Barbería kazetariak idatzitako kronika zehatza argitaratu zuen non, kronikarekin batera, besteak beste, lapur gazteak, dosi baten beharraz jota, inguratuta zeukaten poliziekin izan zuen elkarrizketa transkribatzen duen. Kronikaren izenburuak honela zioen: "Un heroinómano de 22 años se suicida en San Sebastián tras retener a 10 rehenes en un banco durante dos dramáticas horas"; eta hauxe dira lehen lerroak: "Un joven heroinómano, Fausto Galende Villanueva, de 22 años, se suicidó ayer de un disparo en la tráquea después de herir a dos policías nacionales y mantener atemorizados durante dos horas a diez clientes y empleados de la sucursal de la Caja de Ahorros Provincial de Guipúzcoa en el barrio donostiarra de Herrera. Galende había intentado atracar la sucursal bancaria, armado con una escopeta recortada, en compañía de un muchacho de 17 años, Albino Lauzón Vázquez, que se encuentra detenido." [Gehiago irakurri]

Gure amak familiaren memoria gordetzen zuen. Horregatik, behar bada, argazkizalea ere bazen eta gazte-gaztetatik argazkiak bildu eta albumetan ordenatu zituen. Hogeita bost urte pasa dira hil zenetik eta hutsune handia utzi zigun, baina bere albumen bitartez, txokoz txoko paseoan, oraindik kontu kontari ari zaigula ematen du. [Gehiago irakurri]

Poliki-poliki, nahi baino polikiago, Gerra Zibilaren biktimei, lurpetik beraien gorpuzkiak berreskuratuz, zor zaien duintasuna itzultzen ari zaie. Biktima horien arteko batzuk ospetsuak egin ziren politikarekin zerikusirik ez zeukaten jardueretan arituz, baina gerraren ondorioz haien oroimena ahanzturaren putzura bota zuten irabazleek. Hauxe da Claudio Egaña Otamendi korrikalariaren kasua. [Gehiago irakurri]

Bi argazki hauek 1914ko urtarrilaren 10ean La Hormiga de Oro aldizkarian argitaratu ziren, 31. orrialdean. Lehenengoan Altzagaina ikus daiteke, eskolak eskuinaldean eta udaletxea eta eliza ezkerraldean. Bigarren argazkian Intxaurrondoko inguruak agertzen dira. Trena eta tranbiaren bideak ikusteaz gain, eskuinaldean Villa Aramaxpe eta Algarbe baserria ikus daitezke, eta Casa Mons enpresaren eraikina ezkerraldean. Bartzelonako aldizkari karlista honetan argitaratutako irudi hauek Altza elurpean erakusten diguten argazkirik zaharrenak ditugu. [Gehiago irakurri]

Donostiako saihesbidearen irteera Herreran eraikitzeak -1972ko abuztuaren 12an inauguratu zuen Francok, Herrerako eraispenak egin ziren hilabete berean- larriki kaltetu zuen bertako auzo-bizitza eta horren ondorioak gaur egun arte jasan dituzte herreratarrek. Aurreko egunetan telefono batetik bestera ibili den bideo labur bati esker, eta orain hemen ere ikus daitekeena, Herrerako egungo historia markatu duen garai horren oroimenei irudiak jarri ahal izan dizkiogu. [Gehiago irakurri]

Lehenengo udal hauteskundeak ospatzekoak ziren diktadura luze eta gogor baten ondoren. Altzari herri-nortasuna eman nahirik herritar gazte batzuk "eskotea" jarri eta multikopistaz gauzatuko zen liburukirako gastuei aurre egingo genien. Bertan azaltzen diren artikuluen egileek osatzen genuen taldea. Garrantzitsuak ziren gaiak hausnartu, aztertu eta herritartu behar ziren idatzi beharrekoak. Datu historikoei edukia eman nahirik aukeratuak ziren hala nola: 1940an Altzarekin gauzatutako Anexioa, Ikastolaren lehenengo urte haien garapena, Euskararen inguruko zenbait zertzelada, urte haietan emandako zorigaiztoko hirigintzaren azterketa, Los Boscos auzuneko festetan poliziekin gertatutako istiluak, Bordaxar baserriko Zapiraindarren bizipenak eta bertsolaritzari egindako ekarpenak... [Gehiago irakurri]

Mercader oinetxea, -gaur egun Merkear aldaera moztuarekin ere ezaguna-, Lau Haizeta aldean zegoen, gaur egungo Larratxoko parkearen goiko sarreraren aurrean. Tamaina handiko zuhaitz multzo bat, desagertutako baserriari bere garaian itzala eta babesa eman ziotenak, baserriaren jatorrizko kokapenaren lekukoak dira.(1) [Gehiago irakurri]

Maria Kristina Koloniaren lehen harria jarriz Etxe Merkeen proiektua abiatu zen orain dela ehun urte. Ekitaldia 1917ko abuztuaren 1ean izan zen eta Maria Kristina "Erregiña Zarra" berak parte hartu zuen. Bai ekitaldi horrek baita hiru urte beranduago egin zen inaugurazioak ere oihartzun zabala izan zuen garaiko prentsan. Proiektua gauzatzea, ordea, ez zen batere erraza izan, materialen prezioak nabarmen garestitu baitziren Gerra Handiaren eraginez eta, ondorioz, hasieran proiektuan aurreikusitako 52 etxeetatik 28ra jaitsi behar izan zen eta, azkenean, bakarrik 13 egin ziren. Inaugurazioaren egunean, 1921eko urriaren 16ean, zortzi etxe zeuden bukatuak eta gainontzekoak obretan. [Gehiago irakurri]

Orain dela sei hilabete "Ricardo Martín, argazkilari eta ikuslea" erakusketa bisitatzeko aukera izan genuen Kursaaleko Kubo aretoan. Kutxa Fototekaren funtsarekin osatutako argazki sorta ederra bildu zuten, askotariko gaiekin: Donostiako Belle Époque, gertaerak, kirola, Marokoko gerra... Eta argazki horien artean batek atentzioa deitu zigun oso gertukoa zelako eta aspalditik  jakin-mina kilikatu zigulako. Argazkiaren fitxan honela zioen: "Irteera zeremoniotsua Alarderuntz, 1924", eta irudian gizon armatu talde bat ikus zitekeen, ilaretan Altzako udaletxetik ateratzen, atzealdean Casanao baserriaren fatxada nagusia ikusten delarik. [Gehiago irakurri]

Baserrien inguruan bi mundu kontrajarriek bat egiten dute, eta Otxoki da horren adibide bat. Alde batetik, baserrian bizi direnak, eta bestetik baserriaren jabeak. Lehenengoan baserritarrak eta bere familiak aurkituko ditugu, lurrari baldintza gogorretan lotuak, baratza, sagastia..., eta herri kulturan errotuak, bertsolaritzan eta bola jokoan besteak beste, otxokitarren kasuan bezalaxe. Baserriaren egunerokotasunetik urrun jabeen mundua daukagu, aristokraziaren partaideak gehienetan. Haientzat, errentak eta ohorea biltzeko bitarteko bat baino ez da lurra. Oñatiko Protokoloen Agiritegian dokumentu batekin egin dugu topo, Otxoki baserriaren salerosketari buruzkoa, 1854. urtekoa, eta bere lerroetan jabeei eta jabetzari buruzko datu zehatzak aurkituko ditugu, mugaketa, adibidez, zeinek 1972. urtean Ministerio de la Vivienda delakoak egin zuen desjabetzearekin bat egiten duen. [Gehiago irakurri]

Baina energia nuklearrari uko egitea ez da berria. Joan den mendearen 70. hamarkadaren lehen urteetan energia horrek populazioaren osasunerako eta ingurumenerako dituen arrisku larrien kontra ahots asko bazeuden. Urte haietan, euskal kostaldean hiru zentral nuklear eraikitzea nahi izan zuten: Lemoiz, Deba, Isparte-Ea; eta beste bat gehiago Tutera aldean. Zentzugabekeria hau "Euskal kostalde ez nuklearraren defentsa batzordea"ren jatorria izan zen. Borroka hartako sinboloa Eduardo Txillidak diseinatu zuen. [Gehiago irakurri]

Bigarren Errepublikaren aldarrikapenarekin batera emakumeek gure historian lehen aldiz gizon eta emakumeen arteko berdintasunera gerturatzeko oinarri legalak lortu zituzten. Garaipen hura, ordea, ez zuten lortu goizetik gauera; ezta espero zituzten ondorioak ere. Aldaketa prozesu luze eta zail  horretan ezinbestekoak izan ziren modu gogotsu eta eraginkor batean lan egin zuen emakumeen jarduna, industriaren eta merkataritzaren eraginez aldaketa sakonak ezagutzen ari zen gizarte tradizional hartan lan egin behar izan zuten emakumeak. Altzako Tokiko Bilduman dauzkagun industria eta merkataritza urtekarietan arakatu dugu Errepublika aurreko urteetan gizonezkoen izen pilo baten artean gailendu ziren emakume haien izenen bila. [Gehiago irakurri]

Orain dela 50 urte, 1967ko otsailaren 12an, -igandea aurten bezala-, Santa Barbara eta Errotetan lan egiten ari ziren jesuitek lehenengo meza publikoa eman zuten. Urte batzuk lehenago, 1964 urtearen inguruan, orden erlijioso katoliko hau lan espirituala eta humanitarioarekin hasi zen, Santa Barbara eta Erroteta auzuneen garapenarekin batera. [Gehiago irakurri]

Pasa den urrian frankistek errepresaliatutako zortzi altzatarren berri eman genuen hemen, haien artean Mario Cordero Maldonado mediku altzatarra zegoelarik. Mediku honen jarduera profesionala zein politikoa Altzaren eremutik haratago zabaldu zen eta horregatik merezi du haren izena beste behin gogora ekartzea. Tokiko Bilduman dauzkagun dokumentuetatik abiatuz , ikus dezakegu Mario Cordero Herrerako Politena etxean (Jose Elosegi, 125) zegoen Udal Sorospen-etxean sendagilea izan zela. Sorospen-etxea 1933. urtean zabaldu zen eta gure medikua inaugurazioaren argazkian ikus dezakegu erdi-erdian, gainontzeko talde medikoarekin eta udal agintariekin batera. Etxearen fatxadan kartel bat ikus daiteke non haren izena osasun-zerbitzuaren leku nabarmena duen: "Mario Cordero - médico de niños, partos y enfermedades infecciosas". [Gehiago irakurri]

Aurelio de Comenares y Orgaz (Madril, 1873-1947), Polentinoseko kondea, beirazko 10.000 xafla estereoskopikoen egilea da, 1892 eta 1930 urte bitartean eginak, horietako 630 Euskal Herriko txokoetan. Argazki horiek guztiak Interneten bitartez ikus daitezke, Fototeca del Patrimonio Histórico delakoaren helbidean, Conde de Polentinos artxiboan. Merezi du bertan bildutako irudi ederrak ikustea, baina guretzat bereziki interesgarria da horien artean Altzako eraikinak eta inguruak agertzen direlako. Denera hamasei identifikatu ditugu (33 fitxa) zein baino zein ederrago: Txipres, Intxaurrondo, Casares, Tomasene, Moneda, Espartxo, Villa Iruña... [Gehiago irakurri]

Txipres oinetxearen XX. mende hasierako argazkiak azaldu dira Fototeca del Patrimonio Histórico delako funtsean gordeak, Polentinoseko kondearen artxiboan. Denera lau argazki dira eta oinetxearen etxaurre nagusiaren ikuspegiak erakusten dituzte. Argazkiak Aurelio de Colmenares y Orgaz, Polentinoseko kondeak (Madril, 1873-1947) eginak dira, 1887 eta 1912 urte bitartean. Fitxan soilik "Caserío de piedra con gran escalinata de piedras superpuesta sobre la fachada" dio, baina gure bilatzailearen begi finak aurki konturatu da argazkiko baserri hori Txipres dela. [Gehiago irakurri]

Gracias a la página web del Gobierno de Navarra -que permite acceder y consultar algunos de sus fondos documentales- hemos podido encontrar ocho documentos con las sentencias judiciales dictadas por el Tribunal Regional de Responsabilidades Políticas de Navarra contra otros tantos vecinos de Altza al final de la Guerra Civil. Copiamos a continuación el contenido de los resúmenes junto con el enlace que permite acceder a la ficha y descargar el documento. [Gehiago irakurri]

"Intxaurrondo txuri beltzean" argazki liburuaren 31. orrialdean Casa Mons enpresaren 1913. urteko argazki bat agertzen da, prentsako kronika batetik hartua eta Artzak Ortzeok elkartean gordeta zegoena. Hona ekarri dugu kronika osoa, Nuevo Mundo aldizkarian 1913ko irailaren 4an argitaratua, eraikinaren gaur egungo argazki batekin lagunduta. [Gehiago irakurri]

Atzo arratsaldean Intxaurrondo Kultur Etxeko aretoa bizilagunez bete zen "Intxaurrondo txuri beltzean" argazki liburuari ongietorria emateko. Liburuan iaz egindako erakusketan ikusi ahal izan ziren argazkiak eta urtean zehar bildutako batzuk ikus daitezke, argazki bakoitzaren azalpenarekin. [Gehiago irakurri]

Pasa den abuztuan Txiletik guregana jo du lagun batek Zapiain -edo Sapiain, Amerikan horrela ere idazten baitute abizena- leinuaren gainean informazioaren eske. Plazer bat izan da harekin izandako mezu trukaketa eta bere abizenaren arrasto bilaketan laguntzeaz gain bidenabar dakiguna laburbiltzeko aukera eman digu. [Gehiago irakurri]

Martxoak 8 zela eta 1901. urteko prentsa artikulu bat berreskuratu genuen non Inocencia Arangoa margolari gaztearentzat berdintasunerako eskubidea aldarrikatzen zen. Orain gure asmoa da diskriminazioari aurre egin zion emakume eta artista horren bizitza eta lanaren gainean dakiguna biltzen saiatzea. [Gehiago irakurri]

Ekainaren 3an 80 urte beteko dira Txirrita bertsolari handia hil zela, Altzan, Gazteluene baserrian. Hernanin jaio, Errenterian bizi eta 60 bat urterekin herrena hasi zitzaion eta Altzako Arriaga baserrira etorri zen bizitzera, Juan Mari anaiarekin. Ondoren, Gazteluenera aldatu zen, Isabel arrebaren baserrira, eta bertan bota zuen azken arnasa. Gazteluenen bizitutako urteak, bertsoz eta pasadizoz beteak, ederki ezagutzen ditugu Antonio Zavalak "Txirrita. Bizitza eta bertsoak" (212-252 orr.) liburuari esker. [Gehiago irakurri]

Hace infinidad de meses, si se quiere, que ese Ayuntamiento adoptó acuerdos, tan importantes como la urbanización del pueblo, la construcción de una carretera, que, reportaría grandes ingresos a las arcas municipales, construcción de grupos escolares y de la Casa Consistorial en la Plaza de San Luis (Herrera). [Gehiago irakurri]

Martxoak 8 egun aproposa da XIX. mendeko euskal emakume artista bakarrenetako bat gogoratzeko, Inocencia Arangoa Figueroa margolaria, Altzako San Martzial elizan 1879ko abenduaren 29an batailatua eta 1972ko abenduaren 10ean Madrilen zendu zena. Hurrengo sarrera batean margolari honen biografia labur bat eskainiko dugu eta momentuz emakume izatetik bizitutako pasadizo batekin geratuko gara, 1901. urtean Erroman pentsiodun postu bat eskuratzeko oposaketetara bere burua aurkeztu zuenean eta norbait eragozten saiatu zen emakumea zela argudiatuz. Donostiako La Unión Vascongada egunkariak 1901eko maiatzaren 1eko azalean bere babesa eskaini zion emakume artista gazteari berdintasunaren aldeko idazki bat argitaratuz. [Gehiago irakurri]

Askok oraindik gogoan daukagu Uba inguruan zegoen Mesedeetako Amaren erietxe antituberkulosoa izan zenaren eraikina, zuhaitzez inguraturik, handia, txuria, utzia.  1978. urtean erietxe izateari utzi zion eta urte batzuk pasata, 1983. urtean, Emauseko Traperoak biltegi gisa erabiltzen hasi ziren 2008. urtera arte, Donostiako udalak bere gain hartu zuenean eraikina botatzeko asmoz, -Arkitektoen Elkargoaren iritziaren aurka-, eta bere lekuan egun ezagutzen dugun Ametzagainako aterpe berria egiteko. [Gehiago irakurri]

Fernandok familiarena den Espartxo baserriari buruz galdetu du Estibausen eta horrek aukera eman digu interesgarria den etxe honi  gure arreta eskaintzeko. Espartxo Ametzagainaren hego magalean dago, Urumea ibaiaren eskuineko ertzean, Ubarako bidearen eta zubiaren ondoan. Historian zehar Altzaren mugapean egon da eta bere ondoan Altza eta Donostiaren arteko 4. mugarria aurkitzen da. [Gehiago irakurri]

Bizitzaren arlo guztietan bezala, kirolean badira izen ezagun eta ospetsu asko, baina, haiekin batera, beste kirol elkarte eta kirolari asko ere badira,  ezezagunak bezain ezinbestekoak, ibilbide laburrekoak sarritan, gogoratuak izatea merezi dutenak, kirol zaletasunaren adibide gorena baitira. Horietako bat da Intxaurrondoko Magain eskubaloi taldea eta Santi Blanco Latiegik tiraderatik berreskuratutako argazkietatik abiatuz kontatuko digu: [Gehiago irakurri]

Joan den urriaren 8an, Soinueneko zuzendaria den Juan Mari Beltranek gure arbasoen musika eta soinu-tresnei buruz hitz egin zuen Tomasenen, eta, Altzan zegoela, aukera horretaz baliatu zen guretzat ezezaguna zen txalapartari altzatar baten izena gogora ekartzeko: Irazuene baserriko Juan Antonio Sarriegi. [Gehiago irakurri]

Udal hauteskundeak izan ditugu mintzagai azken hilabeteetan, eta horien emaitzen ondorioz aukeratu diren alkateak. Altzan, hauteskundeen bitartez aukeratutako azken alkatea Pedro Aiesta izan zen, Sarruetakoa. Aiesta bezala, denboran zehar Altzako udalerriaren ordezkaritzarik gorena izan dutenen zerrenda osatzen ahalegindu gara eta horretarako Altzako Tokiko Bildumako dokumentuetan agertzen zaizkigun aipamenak bildu ditugu, auzo-alkate eta behin-behineko alkateak barne. Zerrenda osatu gabe dago eta udal gobernuaren gaia sakonean aztertuko lukeen ikerketa baten beharra dauka. [Gehiago irakurri]

San Martzial parrokia egungo elizaren mendeurrena ospatzen ari da egun hauetan. Orain dela 101 urte gaurko egunean jarri zuten eliza berriaren lehen harria eta hiru urte beranduago San Martzial egunean ere inauguratu zuten festa giroan. Lanen hasiera gogoratzeko erakusketa xume bat prestatu dute elizako alboko kaperan argazkiak eta lanekin loturiko zenbait dokumentu erakutsiz. Eliza berriaren eraikuntza biztanleria eta ekonomia arloetan Altza garai hartan ezagutzen ari zen hazkuntzaren adierazgarria da. [Gehiago irakurri]

Duela gutxi, Espainiako Biblioteka Nazionalean eskuragarri dauden industria eta merkataritza urtekariak gehitu ditugu Tokiko Bildumaren datu-basean. Urtekari-saila 1879-1911 urte bitartekoa da eta urte batzuena falta badira ere -1889tik 1894ra, eta 1908. urtekoa-, bildutako sortak aukera paregabea eskainiko digu Altzan garai hartan bizitzen ari zen eraldaketara hurbiltzeko, inguruko herrietan gertatzen ari zen antzean. [Gehiago irakurri]

Orain duen kokapena ez da jatorrizkoa. Bere lekua errepide ondoan zegoen, etxetxo baten barruan. Inguru hori parkea bihurtu zutenean, kaleko espaloia zabaldu egin zuten, etxetxoa bota eta barruan zegoen karobia gorago eraman zuten. Argazkietan ikus daiteke karobia hiru momentuetan: beheko argazkietan, 1987. urtean Karobi etxetxoak zein egoeratan zegoen eta 1991. urtean parkeko obrak hasiak zirela nola agirian geratu zen labea, eta goiko argazkian egungo egoera. [Gehiago irakurri]

Herrera Sport  1926 eta 1940 urte bitartean jardun zuen kirol elkartea da, bereziki atletismoko Cross-country delako espezialitatean aritua. Talde bat zeukan, korrikalari federatu zein amateurrez osaturik, eta haiekin parte hartzen zuen Gipuzkoako oin-lasterketen egutegian. Horrez gain, lasterketak ere antolatu zituen, "Herrerako Krosa" hain zuzen ere, 1926. urtetik 1936. urtean Gerra Zibila hasi zen arte, etenik gabe. Gerra amaitu ondoren, krosa berriro antolatu zuen 1940. urtean, baina azkena izan zen, Herrera Kirol Elkarteak urte batzuk pasa eta gero txanda hartu zuen arte. [Gehiago irakurri]

Herrerako Krosaren lehen lasterketa 1926ko azaroaren 21ean egin zen, Herrera Sport klubak antolaturik.  Irabazlea Fidel Acebal izan zen, Errenteriako Lagun Artea elkartekoa; elkarteen artean Añorga nagusitu zen. Lasterketaren kronika zehatzak garaiko prentsaren kirol orrialdeetan aurkituko ditugu (Mundo Deportivo, El Pueblo Vasco, La Constancia, ABC...), antolatzaileak zorionduz eta lasterketaren arrakasta nabarmenduz: "numeroso público presenció la carrera y a continuación de ella se procedió al reparto de premios, que fue otro éxito formidable, pues todos los clasificados recibieron premios". (El Pueblo Vasco, 1926-11-23) [Gehiago irakurri]

Elkartearen instalazioak Herrerako harrobiaren eremuan eraiki ziren, Sastrearena izenarekin ezagutzen zen lekuan. Egoitza nagusia hiru solairuko eraikin batean zegoen, eta bertan aldagelak, kafetegia, jatetxea, hainbat areto eta zaintzailearentzako etxebizitza. (1) (6) [Gehiago irakurri]

Garai zailak bizi direnean, ezinbestekoak izaten dira elkartasunean oinarritutako herritarren ekimenak arazoei aurre egiteko. Hau da Mirakruzeko Beti Aurrera elkartearen kasua eta 1933ko ?Fiestas Patronales? liburuxkan, alkateak espresuki eskatuta, elkarteko presidenteak kontatzen diguna. Bertan azaltzen du elkarteak nola sortu zen eta zergatik elkarri laguntza emateko elkartea bilakatu zen. [Gehiago irakurri]

Gure komunitatearen eguneroko bizitzaren berri izateko ezinbestekoa da prentsan argitaratutako notiziak irakurtzea, bertan jasotzen baitira, zatika bada ere, gertakizun eta gorabehera ugari, garrantzitsuak batzuk, xumeagoak besteak. Horregatik, egunkari eta aldizkarietan agertzen diren berriak biltzea eta gordetzea izan da Tokiko Bildumaren lehentasunetako bat. Notizien kopurua oso handia denez, digitalizatzeko eta katalogatzeko orduan mugatu behar izan dugu lana eta 2000 urtera artekoak soilik egiten ari gara, altzainfon eskuragarri egon daitezen. Laurogeita bederatzi fitxa igo berri ditugu, 1978-1997 urte bitartekoak, Egin, Diario Vasco, Deia, Egunkaria eta Irutxulorenak, hemen klik eginez ikus ditzakezuenak. Eta aurki gehiago egongo dira. [Gehiago irakurri]

Altzako Udalak 1933. urtean argitaratutako "Fiestas Patronales" izenburuko liburuxka jai egitarau bat baino gehiago da. Orrialdetan barrena, garai hartako Altzako bizitzari buruzko informazio zehatza bezain interesgarria aurkituko dugu eta horregatik datu horiek aletuko ditugu hemen udan zehar. Sanmartzialetako jai egitarauarekin hasi gara eta zeuden elkarteei begiradatxo bat botatzen jarraituko dugu, udako jai egutegian sustatzaile nagusiak zirenak neurri handi batean. [Gehiago irakurri]

[Gehiago irakurri]

Azken hilabete hauetan Casaresen paperean gordeak geneuzkan prentsako notizien katalogazioan eta digitalizazioan lan egin dugu. Denera milatik gorako notiziak dira, 1907 eta 1999 urte bitartekoak, eta gehien-gehienak, 958, 1976 urtetik gerokoak dira. Horrela, Tokiko Bildumara ekarri dugun multzo berri horrekin, une honetan hemerotekak 2.847 notizia biltzen ditu bere baitan. Gehitutako notizien zerrenda ikusteko egin dezakezue klik hemen. [Gehiago irakurri]

Txomin Torrado lagunak, -erreportari nekaezina tamalez desagertutako Altza.tv telebistan-, bi lotura interesgarriak bidali dizkigu Tokiko Bilduman gordetzeko. Biak RTVE telebistaren web orriarenak dira eta frankismoaren propagandarako zinemetan pelikulen aurretik proiektatzen ziren NO-DO ospetsuaren bi dokumental dira. Batean, Altzagainako Juan XXIII Lanbide Hezkiketako institutuaren inaugurazioa jasotzen da, 1966ko irailaren 19koa. Eta bestean, Bidebietako La Paz poligonoaren inaugurazioaren etxebizitzen giltza ematearen berri eskaintzen da. Bi bideo hauek mugimendua eman diote orain arte soilik argazkien eta idatzizko notizien bitartez ezagutzen genituen irudiei. [Gehiago irakurri]

Martxoak 8 oroitzapenerako eta aldarrikapenerako eguna da. Eskuratu berri dugun dokumentu batek Gerra Zibileko emakume batzuk oroitzen eta gogora ekartzen lagunduko digu, zeinek inolako protagonismoa bilatu gabe muturreko erabaki bat hartu zuten armak eskutan frontearen lehen lerrora joateko. Aipatutako dokumentua izen zerrenda bat da, miliziano anarkisten zerrenda bat: "RELACION DE GRUPOS LLEGADOS DEL FRENTE DEL SEGUNDO TORREON AL CUARTEL DE ESTAS MILICIAS DE LA C.N.T." izenburua dauka. Anarkistek Altzan zuten presentziaren gainean datuak eskaintzen dizkigun lehen dokumentua da eta, aldi berean, faxismoaren altxamenduari aurre egiteko armak hartu zituzten lehen emakumeen izen-abizenak eskaintzen dizkigu. Honatx emakume haien izenak: María Ganuza Oroquieta, Juanita Santamarina, Ascensión Olmedo, Pilar Martínez Aguelo eta Manuela Arozamena Sáez. [Gehiago irakurri]

[Gehiago irakurri]

Mas abizena hortzetik hortzera dabil egun hauetan Kataluniako politikaren karira; baina Mas abizena Altzan ere errotuta geratu da, ezkutatuta bada ere, baserri ezagun baten izenean. Baserri hori Herrerako Julimasene da, Monseko bidean dagoena eta autopistaren ezpondan ia zintzilik geratu dena. [Gehiago irakurri]

Pablo Gorosabelen "Cosas Memorables de Guipúzcoa" liburuaren bigarren tomoan, 279. orrialdean, Anberesen 1584. urtean inprimatutako mapa baten Donostialdeako zatia aurkituko dugu, "xelebre" samar Gorosabelen ustetan Donostiako inguruak irudikatzeko moduagatik. Egia esan, jatorrizkoa Gipuzkoako mapa bat da eta guretzako interesgarria da Altza lehen aldiz agertzen baita mapa batean, bere parrokia "San Marça" izenarekin. [Gehiago irakurri]

Udako jaiak eta ospakizunak erabat atzean utzi aurretik Herrerako festen gainean ohartxo hau idatziko dugu, San Luisi eskainitako ereserkia hizpide izango delarik. Izan ere, uda hasieran gure bazkide batek Asteasuko parrokiaren paperen artean kasualitatez orri bat aurkitu zuen "Himno a San Luis" izenburuarekin, eta data ere idatzita zeukan: "Herrera a 21-6-42". [Gehiago irakurri]

Orain dela urtebete pasatxo, Miren Mendarte Casares errenteriarra, amaren aldetik Casanao baserriko ondorengoa eta familiaren artxibo jasotzailea, gurengana hurbildu zen etxean gordetako dokumentazioaren edukia Altzako Tokiko Bildumaren funtsean ere jasoa gera zedin. [Gehiago irakurri]

Orain dela bi urte Gaiztarro familiak etxeko albuma gurekin partekatu zuen eta horren berri eman genuen hemen Estibausen familia, jauregia, parkea eta Bidebieta-1 urbanizazioaren argazki batzuk erakutsiz. Uda honetan argazki horiek guztiak, laurehun baino gehiago, katalogatu ditugu eta Altzako Tokiko Bildumaren web gunean kontsulta daitezke dagoeneko. [Gehiago irakurri]

Azpeitia familiak hirurogeita hamalau argazki utzi dizkigu eta honez gero katalogatu eta igo ditugu Altzako Tokiko Bildumaren web gunera (www.altza.info), bertan ikusi eta informazioa kontsultatzeaz gain fitxak osatu ditzakezue eta baita zuzenketak proposatu ere. [Gehiago irakurri]

Herri bakoitzak bere ikurra dauka, eta Altzak ere, jakina, berea, herriko armarri eta zigiluetan agertzen dena: zuhaitz bat, haltza. Tokiko Bilduman katalogaturik dauzkagunak hartu ditugu eskuartean eta zuhaitza irudikatzeko erabilitako hainbat irudi izan da atentzioa deitu digun lehen gauza. Haltzaren profila konikotik urrun palmondo mota ezberdinen erabilera izan da bitxikeriarik nabarmenena, zigilu zaharrenetan batez ere. Aurrerago, XX. mendean sartuta, arbolari bere ohiko itxura biribildua eman zaio, estereotipotik hurbilago. [Gehiago irakurri]

En octubre pasado recibimos un email del grupo burgalés "Merindades en la memoria" recabando  información sobre algunos milicianos altzatarras del batallón comunista Karl Liebknecht de quienes les constaba formaron parte de la "1ª Compañía Roja de Alza". Para esas fechas teníamos preparada la lista de los componentes de la compañía para su publicación en Hautsa Kenduz y se la enviamos junto con alguna información más que había a nuestra disposición. [Gehiago irakurri]

Azken hilabete hauetan egindako lanen artean nabarmendu nahi genituzke bi hauek: Gomistegi baserriko Pako Muñoaren familiako albumaren katalogazioa, eta bildumaren funtsak duen dokumentu kartografiakoen kopuruaren handitzea, ikusteko ederrak eta informazioaren aldetik aberatsak diren aurreko mendeetako mapak eta grabatuak katalogatuz. Horrez gain, 'Album altzatarra 1953-1978' liburuan argitaratutako argazkiak ere katalogatuak daude dagoeneko. Merezi du gogoratzea dokumentu horiek ikusi eta kontsultatzeaz gain, egin dizkiegun fitxak edozeinek aberastu eta osatu ditzakeela modu erraz batez, baita egon daitezkeen okerrak zuzentzen lagundu ere. [Gehiago irakurri]

Tokiko Bilduman badago dokumentu bat XIX. mende amaierako gizarte altzatarraren erretratu bat egiteko oso baliagarria. Gipuzkoako Hautesle-Errolda da, 1894 urtekoa. Altzako udalerria bi barrutiz osaturik agertzen zaigu, Kontzeju eta Antxo. Antxoko barrutiak Herrera, Oleta, Buenavista, Eskalantegi eta Molinao hartzen zituen bere baitan, gainontzeko auzoak Kontzeju barrutiaren barruan geratuz. [Gehiago irakurri]

Irigoien familiak etxean gordetako liburuxka bat jarri du gure esku: 1933 urteko udal ordenantzak. Juan Iriarte errepublikarra alkate zelarik, ordenantzak 1933ko abenduaren 16an onartu ziren eta hilabete batzuk beranduago, 1934ko irailaren 6an emendakin bat egin zioten. Liburuxka tamaina txikikoa da (12 x 17 cm) eta, 33 orrialdetan, 205 artikulu biltzen ditu denetara; gaztelaniaz soilik. [Gehiago irakurri]

Donostia Kultura eta AHM-ren arteko akordioak gogoangarria egin du 2010 urte hau gure historia txikian: www.altza.info web orriaren bitartez Tokiko Bilduman gordetako dokumentu-funtsa edonorentzat eta Interneteko konexioa dagoen edonon kontsultagarri egongo da. [Gehiago irakurri]

Baina bilduma aberatsa izateko argazkiak bilatu eta bildu egin behar dira eta lan horretan lagun asko izan ditugu 2007 urtean zehar. Hona hemen beraien etxeetan gordetako argazkiak utzi dizkigutenak: Juan Antonio Arco, José Luis Canellada, Koldo Izagirre, Edubigis Ansa, Lourdes Las Heras , Mª Jose Martínez, Jon Garmendia , Maite Mendizabal, Tomas Paulis, Kontxi Salaberria, Pili Esnaola, Paquito Irazabalbeitia, J.M. Zapirain, Josetxo Olaziregi, Rafa Altube. [Gehiago irakurri]

Hemendik aurrean Altzako historia grafikoa hobeto ezagutzeko parada eman digu Tomas Paulis herreratarrak. Oraingo honetan, Altzako Historia Mintegiari 1000 negatibotik gora kopiatzeko utzi dio eta. Aurreko mendeko 50. hamarkadatik 1980. urte arte Herrera auzoak jasandako aldaketak ikustea izango da posible emari honi esker. [Gehiago irakurri]

Una de las formas más inteligente de salvaguardar el patrimonio cultural de una comunidad y de recuperar su memoria histórica consiste en establecer vínculos afectivos entre el objeto conservado y el espectador. Uno de los elementos que mejor se presta a este tipo de relaciones es la fotografía, debido a su gran poder de evocación y debido a su capacidad de transportarnos a otros tiempos, transportación tanto más efectiva cuanto se dirija a lugares vividos como propios. [Gehiago irakurri]

Entre la documentación más destacada que ha pasado a formar parte de la Colección Local de Altza en el último trimestre, merece la pena destacar un protocolo, acta notarial certificada por un escribano, extraido del Archivo General de Gipuzkoa (cuya referencia es PT 2828, 133 r. - 133 v.), ciertamente curioso. [Gehiago irakurri]

Joan den otsailean Alberto Uzkiano altzatarrak AHMren esku utzi zuen materialaren berri eman nahi dugu, batez ere, lan tresna sorta bat eta irrati zahar batekin batera utzi digun liburu multzo interesgarri batena, orain arte jaso dugun lehenbizikoa. Liburuak plazako Arteaga etxearen ganbaran zokoraturik zeuden aspaldi eta emaileari esker gorde dira gaur egun arte. Zenbait aleen barrualdean "Leandro Aizpurua y Casares" sinadura dute, liburuen jabearena, alegia. Leandro Aizpurua Altzako medikua izan zen XX. mendeko lehen hiru hamarkadetan eta osasun batzordearen partaide bezala aurkitu dugu 1911. eta 1916. urteetako akteetan, baita argazkietan ere. Bere anaia Joaquin San Martzial parrokiko koadjutorea izan zen 1928. urte inguruan. Liburuetara etorriz, denetara 13 obra dira, lau tomo bakarrekoa, bost bi tomotakoa, bat laukoa eta beste bat 8 tomoz osatua. Gaztelaniaz daude argitaratuak, bat izan ezik, frantsesez dagoena. Tratatuak, manualak eta hiztegiak dira, gehienak medikuntzarekin zerikusirik dutenak (anatomia, fisiologia, kirurgia, patologia, terapeutika, obstetrizia eta emakumeen gaixotasunak), baina badira ere farmaziaz eta natur zientzietaz jarduten dutenak. [Gehiago irakurri]

Este material gráfico supone dar un giro al tipo de documento que hasta ahora hemos venido recogiendo (fotografías principalmente). Dando muestra del interés del contenido y de su valor testimonial para la comunidad de Altza, nos ha parecido oportuno adjuntar algunas de ellas. El tema de las mismas es sumamente variado: trincheras en Ametzagaña, Colegio de la Asunción, Alto de Miracruz, Plaza de toros y Kursaal en Martutene, etc... [Gehiago irakurri]

Vivencias, imágenes y objetos conforman nuestra memoria tanto individual como colectiva. Son un bien preciado que pretendemos reunir y preservar al servicio de nuestra comunidad. En este empeño, de una forma pausada pero continuada, contamos con las aportaciones de muchos amigos dispuestos a compartir ese patrimonio con todos nosotros. Suele ser una colaboración silenciosa, sin publicidad, pero en esta ocasión hemos querido traer a esta primera página dos botones de muestra de esa colaboración en prueba de nuestro reconocimiento a todos ellos. [Gehiago irakurri]

Desde hace algunos números venimos reseñando las novedades más significativas, o por lo menos, curisosas que entran a formar parte de la Colección Local de Altza. Entre los documentos recién llegados, hay uno procedente del Archivo General de Gipuzkoa (Tolosa, GAO-AGG PT 2057) que nos ha llamado mucho la atención, ya que trata un tema casi desconocido hasta hace bien poco en los estudios de historia de Euskal Herria; desde luego, es la primera vez que encontramos uno de estos casos en nuestro Altza. Se trata de la venta de una esclava, "propiedad" de Catalina Miraballes; en concreto, Miraballes vende en Donostia una esclava negra de 24 años por 750 reales, al matrimonio formado por Lorenzo Ruiz de Pinedo y Leonor de Acosta, vecinos de Donostia, en noviembre de 1637. Podemos suponer que la venta se produce por la muerte del marido del ama, Joan Lopez de Reizu. Al hilo de este documento, se pueden hacer algunas reflexiones. [Gehiago irakurri]

En el espacio que regularmente ofrece esta revista a todos los altzatarras, se han asomado a sus páginas muchas de las personas y entidades comprometidas con nuestra comunidad en sus diferentes formas de expresión de esa colectividad: asociaciones de vecinos, educativas, deportivas... siendo todas ellas un magnífico exponente de compromiso y preocupación por el quehacer diario de Altza. [Gehiago irakurri]

Continuando con la labor de divulgación de la Colección Local de Altza, entre el material más relevante que en estos últimos meses ha pasado a engrosar sus fondos, merece destacarse el catálogo de «La Exposición Filatélica Gipuzkoa 99» cuyo tema central ha sido la celebración del Jacobeo 99. El motivo que figura en la portada, así como el matasellos de la exposición, es un elemento muy conocido y arraigado en nuestra comunidad: el caserío PELEGRIÑENE, al que en más de una ocasión se le ha asociado con la vía jacobina. [Gehiago irakurri]

Periódicamente nos hacemos eco desde estas páginas de la existencia y funcionamiento de la Colección Local-Tokiko Bilduma. Si ahora se trae a colación, es debido a la donación de un importante volumen de material (libros técnicos, revistas, coleccionables...) de décadas pasadas realizado por Emilia Larrañaga, que de igual manera que el resto de documentación, se encuentra a disposición de todo aquel que desee sus consulta. Recordar que el convenio de colaboración suscrito con el Patronato de Cultura está permitiendo una gestión más eficaz y dinámica de la misma, acorde con la importancia que tiene para el conocimiento de la comunidad altzatarra. Para acercarla más a todos, en los próximos números se irá dando cuenta de los materiales más destacados que se vayan catalogando. [Gehiago irakurri]

Altzako Historia Mintegia va a firmar un convenio con el Patronato de Cultura para actualizar y revitalizar la Colección Local de Casares. Durante los tres meses que va a durar el convenio el trabajo se va centrar en tres aspectos básicos de la Colección que son la catalogación de los documentos recogidos y pendientes de catalogación, mejorar la presentación de los fondos con el fin de mejorar su consulta, poner en marcha un servicio de atención al público que dé satisfacción a la demanda existente y fomente el uso de la Colección. [Gehiago irakurri]

El pasado 1 de marzo tuvimos la ocasión de presentar la nueva catalogación de la Colección Local existente en la Casa de Cultura Casares. En ella se puede encontrar una buena parte de nuestro pasado recogido en soporte escrito, gráfico y audiovisual. A modo de ejemplo, baste señalar el interés que para todos nosotros tiene ver y conocer un programa de las fiestas de San Marcial de junio de 1933 en el que aparecen diversas fotografías del Altza de la época, anuncios, artículos de opinión, festejos... [Gehiago irakurri]