PDFa ikusi
[1.468 Kb]
Erreferentzia: 18699
Data: 1936-06-06
Dokumentu mota: Prentsa
Euskarri mota: Artxibo digitala
Hizkuntza: Gaztelania
Iturria: Ion Urrestarazu Parada
Ezaugarriak: "Bertsolari bikaiñ bat galdu degu. Txirrita'ri Asken Omena" / La Voz de Guipúzcoa, 16. or.
Oharrak: "Lengo egunean jakin gendun Txiŕita bertsolari bikaña izandun zenan eriotza. Zartu xamaŕazegon, baña ez gendun uzte oŕen askar ilko zanik. Baño ala gertatu da. Nik asko nai nion Txiŕita bertsolariari. Zergatik ume txikia nintzala, nere eŕian, beiñ baño geiotan entzun nitun bere ekin aldiak. Gizon bizkoŕa zan benetan. Jakintzua eta buruz askaŕa. Nai izan degu'ba asken omena Txiŕita jaunari egitea, biotzeko aguŕ bat balitz bezala. Ba'dakigu gure artean bere gogaia (espíritu) beñere ez dala ilko, et bere ikasle juztiak orimenean egukiko dutela, baña nere alderditik, betiko idatzita gelditu dedik egin bear det bere edesti (historia) txiki bat. Ortarako juan naiz bere senideen basetxera Artu Martutenetik eta mendi zear iritxi naiz. Altza gañetik, Gaztelu-ene'ra. An giro edeŕa egiten zuan. Eta bere iľobak nekazaritzan zebiltzen. Bat'eri galdetu diot jakiñ al'liteken Txiŕita zanan askenengo gora berak. Eta erantzun ziran baietz. Berak nai nuan guztia ezango zirala. Eskiñi ziran jaŕtoki bat sukaldean eta pitxar bat sagardo mai baten gañean ipiñi zuan. —Nik nai det jakiñ, lenengo, nun jaio zan Txiŕita, zure osaba—ezan nion. —Latze basetxean, Ernani ondoan, Ereñotzu etxaidean (barrio). —¿Eta noiztik asi zan bertsotan? —Arek txiki txikitatik izan bear zoan afizioa bersoetarako. Amabost urtekin, Txiŕita basetxe'ra aldatu zan bere familiya, eta ordutik datoŕ bere famea. —Esan dakizun guztia. Agindu nion gelialdi bat egin zuanean. —Ernani'n zegola ikasi zuan bere ofizioa, Argintzen ikasi zuan. Berez argiña zan. Eta bere nagusiakin asi zan lantoki batera eta bestera juaten. Izandu da France'an, Zaragoza'n, Napaŕoa'n eta ezdakit nun. ¡Mundo guztia zear pasa zuan! Eta juaten zan leku guztiten bertsotan ekiñaldi batzuek egin baŕekoa. Oŕegatik zn esaguna toki guztietan. Askotan bere lana utzi ta eŕietako jaietara juatenzan. Akenengo urtetan bere bertsoetatik ateratzen zituan tranponakin bisi zan. Nola zan multilzaŕa, bere aitak iľ ziranean, batzuetan bere aŕebakin eta bestetan bere anaiakin egoten zan. Askenengo urteak bordatxo ontan pasa ditu. Beiñerako gausak jakingo dituzu... Bere liburutxo bat bada ba, Txiŕita'ren testamentoa deritzen diotena. ¿Nork egiñasi zuan? —Bere lagun batzuek. An daude berak egindako bertsorik esagunenak eta obenak. —¿Berak ezagutu altzuan Pedro Mari Otaño bertsolaria? —Bai, ezan leike bere aita besela zuala. Gazte denboran iñoiz alkaŕ ibiliak dira, naiz urte askoan akatza eguki. —Pedro Mari Otaño Amerika'ra juan zanean Pasai'ko kaian (puerto) aguŕa bertso euekin egin zion: Illbeltz illaren ogei ta seyan San Polikarpo eguna, makiñabat jende Ancho aldera pausua emandeguna. Amerika'ra dijoalako gure Pedro Mari ona; Zierto dakin familiatik aita faltatzen zaiguna. ¿Zeñek etzuen estimatuko alako bizi laguna? —Bertso auek ezaten dute zenbait nai zion Otaño'ri gure ossabak. Aspaldi ilzan Otaño bertsolaria, baño gogoratzen naiz nolako bertso bikaiñak bota zituan gure osabak, Otaño'k bere begiak betiko itzi zituanean... Emen Zizurkil'daŕ bat genduan gizona eskola aundikoa ta Euskaldun zuzena Ameriketan urte askuan izana Pedro Mari Otaño zedunan izena, amaika bertso polit jaŕita illzana. —Arek egindako bertso guztiak ezlirake milla oŕiko liburu baten sartuko. Baita xelebreak ere, ba'ditu. Paŕa pranko eik asi du. Abadeak eta neska zaŕak astintzen zituan. —¿Ez aldu bañere andragairik izan? —Adizkideak bakaŕik. Beiñ gogoratzen naiz nola Ereñozu'ko sagardo tokian, eŕetrato edo iduri bat nola atera zioten, andre batekin ixerita zegola. Bera bezelako neskazaŕ batekin. Jakin zuanean ziaro asaŕuta zan. Etzikon gustatzen emakume batekin iñorik ikustea. Erakutziko dizut iduri edo eŕetrato ura. Artu det eskuetan eta ezan diot: —Ekazu mesedez. Izpaŕingian jaŕiko det. Bere eskongaitazunan gaiñean era bertso politak eta paŕegaŕiskoak jaŕi izan oi zituan: Ogei eta bi urtetarako nintzan ezkondu naiyan; lendabiziko nere pregoiya botatzen duten jaiyan zuzko zezenali izango dira Zuŕiolan eta Kaiyan. Txiŕitan illobakin bukatu ddetanean nere eginkisuna, irten naiz Gaztelu-enea'tik. Eta bidez bera aspaldiko kontuak gogoratzen etoŕi naiz. Txiŕita'k zuan erxtetasuna gutxirik egukitzen dute. Gaiñera bere bertsoak ziran zoŕotzak eta ugariak. Beiñ asten zanan berdiñ berdiñ egiten zitun ogei edo egun. Iñork laguntzen bazion, baita ere bi egunean geratu gabe abestuko zuan. Gaurko gasteak zor diogu asko Txiŕitari, zergatik berak eta bera beselako gizon onak erakutsi digulako gure euskera maitazen eta itxegiten. Berak eta bera beselako gizonak aberastu dute gure izkuntza. Eta bertsolarik izan ezbailtz Euskaleŕian euskerea gorde duana. Berantzat gure oroimen onenak. Txiŕita besela o gizonak beñere ezlukete ill bear. Bukatzeko abestu bearko diogu bertso bat, berak Pedro Mari Otaño'ri bota zion beselakoa: Emen Ernani'tar bat genduan gizona jakinduri aundikoa ta euskaldun zuzena Euskadi'ren urte askoan egona Txiŕita jauna zedukan izena amaika bertso polit jaŕita illzana. OTARBE."
Sortak: La Voz de Guipúzcoa 1936
 
Iruzkinak / Zuzenketak
es | eu
PDFa ikusi
[1.468 Kb]
Erreferentzia: 18699
Data: 1936-06-06
Dokumentu mota: Prentsa
Euskarri mota: Artxibo digitala
Hizkuntza: Gaztelania
Iturria: Ion Urrestarazu Parada
Ezaugarriak: "Bertsolari bikaiñ bat galdu degu. Txirrita'ri Asken Omena" / La Voz de Guipúzcoa, 16. or.
Oharrak: "Lengo egunean jakin gendun Txiŕita bertsolari bikaña izandun zenan eriotza. Zartu xamaŕazegon, baña ez gendun uzte oŕen askar ilko zanik. Baño ala gertatu da. Nik asko nai nion Txiŕita bertsolariari. Zergatik ume txikia nintzala, nere eŕian, beiñ baño geiotan entzun nitun bere ekin aldiak. Gizon bizkoŕa zan benetan. Jakintzua eta buruz askaŕa. Nai izan degu'ba asken omena Txiŕita jaunari egitea, biotzeko aguŕ bat balitz bezala. Ba'dakigu gure artean bere gogaia (espíritu) beñere ez dala ilko, et bere ikasle juztiak orimenean egukiko dutela, baña nere alderditik, betiko idatzita gelditu dedik egin bear det bere edesti (historia) txiki bat. Ortarako juan naiz bere senideen basetxera Artu Martutenetik eta mendi zear iritxi naiz. Altza gañetik, Gaztelu-ene'ra. An giro edeŕa egiten zuan. Eta bere iľobak nekazaritzan zebiltzen. Bat'eri galdetu diot jakiñ al'liteken Txiŕita zanan askenengo gora berak. Eta erantzun ziran baietz. Berak nai nuan guztia ezango zirala. Eskiñi ziran jaŕtoki bat sukaldean eta pitxar bat sagardo mai baten gañean ipiñi zuan. —Nik nai det jakiñ, lenengo, nun jaio zan Txiŕita, zure osaba—ezan nion. —Latze basetxean, Ernani ondoan, Ereñotzu etxaidean (barrio). —¿Eta noiztik asi zan bertsotan? —Arek txiki txikitatik izan bear zoan afizioa bersoetarako. Amabost urtekin, Txiŕita basetxe'ra aldatu zan bere familiya, eta ordutik datoŕ bere famea. —Esan dakizun guztia. Agindu nion gelialdi bat egin zuanean. —Ernani'n zegola ikasi zuan bere ofizioa, Argintzen ikasi zuan. Berez argiña zan. Eta bere nagusiakin asi zan lantoki batera eta bestera juaten. Izandu da France'an, Zaragoza'n, Napaŕoa'n eta ezdakit nun. ¡Mundo guztia zear pasa zuan! Eta juaten zan leku guztiten bertsotan ekiñaldi batzuek egin baŕekoa. Oŕegatik zn esaguna toki guztietan. Askotan bere lana utzi ta eŕietako jaietara juatenzan. Akenengo urtetan bere bertsoetatik ateratzen zituan tranponakin bisi zan. Nola zan multilzaŕa, bere aitak iľ ziranean, batzuetan bere aŕebakin eta bestetan bere anaiakin egoten zan. Askenengo urteak bordatxo ontan pasa ditu. Beiñerako gausak jakingo dituzu... Bere liburutxo bat bada ba, Txiŕita'ren testamentoa deritzen diotena. ¿Nork egiñasi zuan? —Bere lagun batzuek. An daude berak egindako bertsorik esagunenak eta obenak. —¿Berak ezagutu altzuan Pedro Mari Otaño bertsolaria? —Bai, ezan leike bere aita besela zuala. Gazte denboran iñoiz alkaŕ ibiliak dira, naiz urte askoan akatza eguki. —Pedro Mari Otaño Amerika'ra juan zanean Pasai'ko kaian (puerto) aguŕa bertso euekin egin zion: Illbeltz illaren ogei ta seyan San Polikarpo eguna, makiñabat jende Ancho aldera pausua emandeguna. Amerika'ra dijoalako gure Pedro Mari ona; Zierto dakin familiatik aita faltatzen zaiguna. ¿Zeñek etzuen estimatuko alako bizi laguna? —Bertso auek ezaten dute zenbait nai zion Otaño'ri gure ossabak. Aspaldi ilzan Otaño bertsolaria, baño gogoratzen naiz nolako bertso bikaiñak bota zituan gure osabak, Otaño'k bere begiak betiko itzi zituanean... Emen Zizurkil'daŕ bat genduan gizona eskola aundikoa ta Euskaldun zuzena Ameriketan urte askuan izana Pedro Mari Otaño zedunan izena, amaika bertso polit jaŕita illzana. —Arek egindako bertso guztiak ezlirake milla oŕiko liburu baten sartuko. Baita xelebreak ere, ba'ditu. Paŕa pranko eik asi du. Abadeak eta neska zaŕak astintzen zituan. —¿Ez aldu bañere andragairik izan? —Adizkideak bakaŕik. Beiñ gogoratzen naiz nola Ereñozu'ko sagardo tokian, eŕetrato edo iduri bat nola atera zioten, andre batekin ixerita zegola. Bera bezelako neskazaŕ batekin. Jakin zuanean ziaro asaŕuta zan. Etzikon gustatzen emakume batekin iñorik ikustea. Erakutziko dizut iduri edo eŕetrato ura. Artu det eskuetan eta ezan diot: —Ekazu mesedez. Izpaŕingian jaŕiko det. Bere eskongaitazunan gaiñean era bertso politak eta paŕegaŕiskoak jaŕi izan oi zituan: Ogei eta bi urtetarako nintzan ezkondu naiyan; lendabiziko nere pregoiya botatzen duten jaiyan zuzko zezenali izango dira Zuŕiolan eta Kaiyan. Txiŕitan illobakin bukatu ddetanean nere eginkisuna, irten naiz Gaztelu-enea'tik. Eta bidez bera aspaldiko kontuak gogoratzen etoŕi naiz. Txiŕita'k zuan erxtetasuna gutxirik egukitzen dute. Gaiñera bere bertsoak ziran zoŕotzak eta ugariak. Beiñ asten zanan berdiñ berdiñ egiten zitun ogei edo egun. Iñork laguntzen bazion, baita ere bi egunean geratu gabe abestuko zuan. Gaurko gasteak zor diogu asko Txiŕitari, zergatik berak eta bera beselako gizon onak erakutsi digulako gure euskera maitazen eta itxegiten. Berak eta bera beselako gizonak aberastu dute gure izkuntza. Eta bertsolarik izan ezbailtz Euskaleŕian euskerea gorde duana. Berantzat gure oroimen onenak. Txiŕita besela o gizonak beñere ezlukete ill bear. Bukatzeko abestu bearko diogu bertso bat, berak Pedro Mari Otaño'ri bota zion beselakoa: Emen Ernani'tar bat genduan gizona jakinduri aundikoa ta euskaldun zuzena Euskadi'ren urte askoan egona Txiŕita jauna zedukan izena amaika bertso polit jaŕita illzana. OTARBE."
Sortak: La Voz de Guipúzcoa 1936
 
Iruzkinak / Zuzenketak

aurkezpena





Hauxe da proiektua...
(Italo Calvino)


Altzako
Historia Mintegia

kontaktua


Creative Commons Lizentzia